Chuyển đổi số

So sánh ERP và MES: Giải pháp nào hiệu quả cho doanh nghiệp sản xuất?

23 Tháng 9, 2025

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, nhiều doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang phân vân giữa việc triển khai ERP (Enterprise Resource Planning – Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) và MES (Manufacturing Execution System – Hệ thống thực thi sản xuất). Hai nền tảng này đều đóng vai trò quan trọng, nhưng mục tiêu, phạm vi và lợi ích khác nhau.

Vậy ERP và MES khác nhau ở điểm nào? Khi nào cần ERP, khi nào cần MES và có nên tích hợp cả hai? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết, giúp doanh nghiệp lựa chọn giải pháp phù hợp.

Sự khác nhau giữa ERP và MES
Sự khác nhau giữa ERP và MES

ERP (Enterprise Resource Planning) – Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp

ERP là hệ thống giúp tích hợp và quản lý toàn bộ nguồn lực trong doanh nghiệp, từ tài chính, nhân sự, mua hàng, kho bãi cho đến sản xuất. Đây là “xương sống” quản trị, kết nối dữ liệu từ nhiều phòng ban vào một nền tảng duy nhất.

Các chức năng chính của ERP

  • Quản lý tài chính – kế toán: theo dõi dòng tiền, quản lý chi phí.

  • Quản lý nhân sự (HRM): hồ sơ nhân viên, chấm công, tính lương.

  • Quản lý mua hàng & bán hàng: xử lý đơn hàng, quản lý hợp đồng.

  • Quản lý tồn kho (WMS): kiểm soát nguyên vật liệu, thành phẩm.

  • Quản lý dự án: theo dõi tiến độ, phân bổ nguồn lực.

  • Sản xuất & kế hoạch: lập kế hoạch sản xuất tổng thể.

Lợi ích của ERP cho doanh nghiệp

  • Tích hợp dữ liệu liên phòng ban → tăng minh bạch.

  • Tự động hóa quy trình → giảm sai sót thủ công.

  • Phân tích dữ liệu kịp thời → hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định nhanh.

  • Chuẩn hóa quy trình → tiết kiệm chi phí vận hành.

MES (Manufacturing Execution System) – Hệ thống thực thi sản xuất

MES tập trung vào quản lý trực tiếp hoạt động sản xuất tại nhà máy, đảm bảo nguyên vật liệu được biến đổi thành sản phẩm một cách hiệu quả.

Các chức năng chính của MES

  • Lập kế hoạch sản xuất chi tiết và phân bổ công việc.

  • Thu thập dữ liệu thời gian thực từ máy móc (OEE, downtime, năng lượng).

  • Kiểm soát chất lượng trong từng công đoạn.

  • Truy xuất nguồn gốc nguyên vật liệu.

  • Quản lý bảo trì thiết bị và cảnh báo sự cố.

  • Báo cáo tiến độ sản xuất theo thời gian thực.

Lợi ích của MES cho doanh nghiệp

  • Nâng cao năng suất và chất lượng nhờ giám sát real-time.

  • Giảm lãng phí và downtime, tối ưu hiệu quả vận hành.

  • Hỗ trợ phản ứng nhanh khi có sự cố sản xuất.

  • Tăng khả năng truy xuất và tuân thủ tiêu chuẩn sản xuất.

ERP và MES khác nhau như thế nào theo chuẩn ISA-95?

Một trong những điểm khác biệt cốt lõi giữa ERP và MES là mối quan hệ với mô hình chuẩn ISA-95. Theo tiêu chuẩn quốc tế này, ERP nằm ở cấp độ 4 (quản lý doanh nghiệp và hoạch định), trong khi MES nằm ở cấp độ 3 (điều hành sản xuất). Nói cách khác, ERP định hình chiến lược “tại sao và khi nào sản xuất” còn MES trả lời câu hỏi “sản xuất thế nào trên thực tế”.

  • ERP (Enterprise Resource Planning):

    • Quản lý nguồn lực toàn công ty: tài chính, nhân sự, mua hàng, bán hàng.

    • Hỗ trợ ra quyết định chiến lược và báo cáo cấp quản trị.

    • Thời gian xử lý dữ liệu thường theo chu kỳ ngày, tuần, tháng.

  • MES (Manufacturing Execution System):
    • Theo dõi và điều phối quy trình sản xuất theo thời gian thực.
    • Kết nối trực tiếp với máy móc, cảm biến, dây chuyền.
    • Hỗ trợ giám sát chất lượng, bảo trì, và năng suất ngay tại xưởng.

Ví dụ, khi ERP tạo ra kế hoạch sản xuất cho một tháng dựa trên nhu cầu thị trường, thì MES sẽ triển khai kế hoạch đó trong từng ca sản xuất, kiểm soát tiến độ và phát hiện sự cố máy móc ngay lập tức. Chính sự phân tầng này giúp dữ liệu được liên kết từ chiến lược đến vận hành.

Việc phân định rõ vai trò từng tầng giúp doanh nghiệp tránh chồng chéo và tận dụng tối đa sức mạnh cả ERP lẫn MES. Nếu ERP tập trung vào “big picture”, MES là công cụ để hiện thực hóa chiến lược thành kết quả cụ thể trên sàn sản xuất.

Mặc dù đều hướng tới tăng hiệu quả quản lý và sản xuất, ERP và MES có sự khác biệt rõ ràng:

Tiêu chí ERP MES
Mục tiêu
Quản lý và tối ưu toàn bộ nguồn lực doanh nghiệp
Quản lý chi tiết quá trình sản xuất
Phạm vi
Toàn doanh nghiệp (tài chính, nhân sự, kho, bán hàng, sản xuất)
Tập trung vào sàn sản xuất, máy móc, dây chuyền
Chức năng chính
Kế toán, nhân sự, mua bán, tồn kho, kế hoạch sản xuất
Lập lịch sản xuất, giám sát real-time, chất lượng, bảo trì
Dữ liệu
Mang tính tổng hợp, báo cáo theo kỳ
Dữ liệu thời gian thực từ thiết bị và dây chuyền
Người dùng chính
Ban lãnh đạo, phòng kế toán, nhân sự, quản lý chuỗi cung ứng
Quản đốc, kỹ sư sản xuất, kỹ thuật viên bảo trì
Ưu điểm
Tầm nhìn tổng quan toàn doanh nghiệp
Kiểm soát sản xuất chặt chẽ, giảm downtime
Hạn chế
Ít chi tiết về sản xuất, phản ứng chậm với sự cố
Không bao quát toàn bộ hoạt động doanh nghiệp

Trường hợp nên sử dụng ERP

Doanh nghiệp nên triển khai ERP khi:

  • Có quy mô lớn, nhiều chi nhánh hoặc nhà máy.

  • Cần tích hợp toàn bộ dữ liệu liên phòng ban.

  • Ban lãnh đạo cần bức tranh toàn cảnh để phân tích tài chính, nhân sự, tồn kho và kế hoạch sản xuất.

Ví dụ: tập đoàn sản xuất có chuỗi cung ứng phức tạp, cần đồng bộ dữ liệu kế toán, kho và bán hàng.

Trường hợp nên sử dụng MES

Doanh nghiệp nên triển khai MES khi:

  • Sản xuất hàng loạt, liên tục với nhiều dây chuyền.

  • Cần giám sát thời gian thực để giảm downtime.

  • Yêu cầu kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc nghiêm ngặt.

  • Muốn tối ưu hiệu suất thiết bị (OEE) và lập kế hoạch sản xuất chi tiết.

Ví dụ: nhà máy thực phẩm, dược phẩm hoặc linh kiện điện tử – những sản phẩm bắt buộc truy xuất nguồn gốc.

Tích hợp ERP và MES – Hướng tới giải pháp đồng bộ

Thay vì chọn một trong hai, nhiều doanh nghiệp chọn cách tích hợp ERP và MES.

Lợi ích khi tích hợp cả ERP và MES

  • ERP cung cấp bức tranh toàn cảnh, trong khi MES cung cấp dữ liệu chi tiết real-time.

  • Kết hợp giúp ban lãnh đạo và quản đốc cùng truy cập dữ liệu đồng bộ, ra quyết định nhanh hơn.

  • Tối ưu cả chiến lược và vận hành, giảm rủi ro sai lệch dữ liệu.

Ví dụ giải pháp tích hợp – DxFACTORY

DxFACTORY là Giải pháp hệ thống quản lý sản xuất hỗ trợ chuyển đổi số toàn diện dành cho nhà máy thông minh tại Việt Nam, tích hợp sẵn chức năng MES và dễ dàng kết nối ERP.

  • MES của DxFACTORY: giám sát sản xuất real-time, quản lý chất lượng, bảo trì.

  • Kết nối ERP: đồng bộ dữ liệu tài chính, kho, nhân sự và kế hoạch.

👉 Doanh nghiệp vừa có tầm nhìn tổng thể vừa kiểm soát chi tiết sản xuất mà không phải đầu tư hệ thống phức tạp.

Tìm hiểu thêm về giải pháp DxFACTORY

Xem thêm: 5 vấn đề phổ biến trong quản lý sản xuất để hiểu rõ hơn các bài toán mà ERP và MES có thể giải quyết.

Câu hỏi thường gặp về ERP và MES?

ERP và MES khác nhau ở điểm nào?

ERP quản lý tổng thể toàn doanh nghiệp, trong khi MES quản lý chi tiết sản xuất tại nhà máy.

Doanh nghiệp có cần triển khai cả ERP và MES không?

Nếu muốn tối ưu cả chiến lược và vận hành, nên triển khai cả hai và tích hợp để dữ liệu đồng bộ.

Triển khai ERP hay MES trước?

Tùy vào nhu cầu: nếu quản lý tổng thể kém → ERP; nếu vận hành sản xuất nhiều vấn đề → MES.

DxFACTORY có thể tích hợp ERP và MES không?

Có. DxFACTORY có sẵn MES và dễ dàng kết nối ERP, giúp đồng bộ dữ liệu từ sản xuất đến quản trị.

Chi phí triển khai ERP và MES có cao không?

Chi phí phụ thuộc vào thiết bị sản xuất, số lượng, người dùng, bản quyền cloud, phí triển khai, chi phí đào đạo,… Thông thường, tổng chi phí triển khai hệ thống cho doanh nghiệp quy mô vừa sẽ rơi vào khoảng từ 50.000 USD – 100.000 USD và 100.000 USD – 500.000 USD đối với doanh nghiệp lớn. Đối với quy mô tập đoàn, doanh nghiệp siêu lớn, thường vào khoảng 500.000 USD đến 1.000.000 USD

Kết luận

Qua phân tích, có thể thấy rằng việc lựa chọn không nằm ở câu hỏi “ERP hay MES” mà là “khi nào nên triển khai và kết hợp ra sao”. Doanh nghiệp có thể khởi đầu với ERP để quản lý tổng thể, sau đó bổ sung MES để tối ưu sàn sản xuất, hoặc triển khai MES trước để giải quyết vấn đề hiệu suất rồi kết nối ERP sau.

Với nền tảng tích hợp như DxFACTORY, doanh nghiệp không cần phải lo “chọn bên nào”, vì hệ thống đã tích hợp sẵn MES và dễ dàng kết nối ERP, giúp quản lý liền mạch từ nhà máy đến văn phòng, tối ưu quy trình và nâng cao năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên Công nghiệp 4.0.

Tại New Ocean Information System, sự hài lòng của khách hàng chính là thước đo thành công thực sự của chúng tôi.

🔗 Tìm hiểu thêm về các giải pháp DxFACTORY cho ngành sản xuất tại: https://dxfac.com/
📩 Liên hệ ngay với đội ngũ New Ocean IS để bắt đầu câu chuyện thành công của riêng bạn!

Liên hệ tư vấn